Pojęcie innowacji w zamówieniach publicznych

Autor:
r. pr. dr Maciej Swędzioł

 

Nabywanie towarów i usług w ramach procedur zamówień publicznych nie kojarzy się z innowacjami. Jak się jednak okazuje ustawodawca polski udostępnił zamawiającym szereg narzędzi prawnych pozwalających na nabywanie innowacyjnych rozwiązań. Dzięki innowacyjnym zamówieniom, podmioty publiczne obowiązane do stosowania ustawy Prawo zamówień publicznych mogą stać się motorem napędowym dla gospodarki, jeśli tylko będą w stanie wskazać na swoje potrzeby wiążące się z możliwością wykorzystania innowacji.

Tym wpisem otwieramy cykl artykułów poświęconych tematyce innowacyjnych zamówień publicznych.

Czym są innowacje w zamówieniach publicznych?

Definicja innowacji jest pojęciem nowym na gruncie Prawa zamówień publicznych. W dyrektywie klasycznej (dyrektywa 2014/24/UE) zdefiniowano je w art. 2 ust. 1 pkt 22). Do polskiego porządku prawnego nie implementowano jednak definicji „innowacji”. Zamiast tego, ustawodawca zdecydował się na zdefiniowanie w art. 73a ust. 3 ZamPubU pojęcia „innowacyjnego produktu, usługi lub roboty budowlanej” przez, którą należy rozumieć „nowy lub znacznie udoskonalony produkt, usługę lub proces, w tym proces produkcji, budowy lub konstrukcji, nową metodę marketingową lub nową metodę organizacyjną w działalności gospodarczej, organizowaniu pracy lub relacjach zewnętrznych.” Definicja ta w przeważającej mierze pokrywa się z tą, którą proponuje prawodawca unijny. Z definicji tej wynika, że wyróżnia się cztery kategorie innowacji, w tym: produktowe, procesowe, co do metody marketingowej, a także metody organizacji przedsiębiorstwa lub organizacji pracy.

W uchwalonej w dniu 11 września 2019 r. ustawie Prawo zamówień publicznych, która wejdzie w życie 1 stycznia 2021 r. ustawodawca zdecydował się już na przeniesienie definicji innowacji do słowniczka ustawowego. Zgodnie z art. 7 pkt. 6) nowej ustawy PZP pod pojęciem innowacji należy rozumieć: „wdrażanie nowego lub znacznie udoskonalonego produktu, usługi lub procesu, w tym między innymi procesów produkcji, budowy lub konstrukcji, nowej metody marketingowej lub nowej metody organizacyjnej w działalności gospodarczej, organizowaniu pracy lub relacjach zewnętrznych

Co istotne z perspektywy zamawiającego, tak ukształtowana definicja innowacji powoduje, że podmiotom publicznym nie narzuca się żadnych ograniczeń co do tego jakie rodzaje swoich potrzeb zaspokajać będzie zamawiający nabywając innowacji. Nie ma znaczenia, czy mamy do czynienia z innowacyjnymi dostawami, usługami czy robotami budowlanymi.

Jak odróżnić rozwiązania innowacyjne od nie posiadających cech innowacji?

Nie każda nowość posiada cechy innowacji. Nie każdy wynalazek musi stać się innowacją. W toku badań nad charakterystyką innowacji opracowano wskazówki pozwalające na zbudowane definicji negatywnej tego co chodź spełnia cechy nowości nie jest innowacją. Do katalogu innowacji nie należą:

a) zmiany polegające na zaprzestaniu prowadzenia określonych działań, nawet jeśli ich skutkiem ma być poprawa rentowności i efektywności przedsiębiorcy;

b) zmiany o charakterze bagatelnym lub banalnym, będące wyłącznie niewielkim usprawnieniem (aktualizacją) istniejącego produktu lub usługi, bądź też zastąpienie przestarzałych produktów nowymi, jednakże nie posiadającymi nowych cech lub funkcjonalności;

c) zmiany cen, jeśli wynikają wyłącznie ze zmian cen czynników produkcji;

d) produkty jednostkowe dostosowywane do indywidualnych potrzeb konsumentów (produkcja na zamówienie), chodź w tym wypadku możliwym jest, że produkt ten posiadać będzie cechy innowacyjnego, jeśli spełnia inne wymogi przewidziane definicją;

e) zmiany występujące wyłącznie sezonowo lub cyklicznie (zmiany rutynowe), które występują najpowszechniej w branży odzieżowej i obuwniczej;

f) obrót towarami nowymi lub znacząco udoskonalonymi, chyba że przedsiębiorca rozpoczyna obsługę nowej grupy (serii) produktów, przez co wprowadza do swojej oferty innowacyjną usługę.

(tak: OECD, Eurostat, Podręcznik Oslo: zasady gromadzenia i interpretacji danych dotyczących innowacji, wyd. III, Warszawa 2008 r.)

Czemu zamawiający powinni zamawiać innowacyjne produkty i usługi?

Zgodnie z Komunikatem Komisji Europejskiej z dnia 3 marca 2010 r., Europa 2020 strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu, kołem napędowym wzrostu konkurencyjności europejskiej gospodarki mają stać się innowacje. Ich zadaniem ma być wspieranie rozwoju inteligentnego, zrównoważonego i sprzyjającego włączeniu społecznemu (trzy główne priorytety Strategii Europa 2020). Założono m.in., że zamówienia publiczne mogą odegrać istotną rolę w procesie podnoszenia konkurencyjności gospodarki, poprzez inwestycje w innowacje w ramach procesów zakupowych. W europejskich dyrektywach zamówieniowych szczególną uwagę zwraca się przy tym na fakt, że to właśnie zamówienia publiczne na innowacyjne rozwiązania stanowić mogą odpowiedź na zapotrzebowanie społeczeństwa na podniesienie standardu usług publicznych, a także mogą pozwolić na stawienie czoła wyzwaniom w różnych newralgicznych sektorach gospodarki, za których działanie jest odpowiedzialny w głównej mierze sektor publiczny. Chociażby z tych powodów zamawiający powinni zawsze rozważać swoje potrzeby zakupowe z uwzględnieniem możliwości wdrożenia innowacyjnych rozwiązań.

Masz pytania dotyczące tego artykułu? Napisz do nas!

Klauzula informacyjna RODO | Polityka prywatności | Regulamin świadczenia usług drogą elektroniczną w formie porad prawnych